معمولا کسب و کار ها و مشاغل مختلف در ساعات اولیه روز یعنی از 6 صبح تا 2 بعد از ظهر مشغول به کار هستند و کارگران آن ها نیز در همین ساعات کار می کنند. اما گاهی اوقات ممکن است که به دلیل حجم کاری زیاد یا مسائل مختلف، کسب و کار به کارگران شیفت شب نیز نیاز داشته باشد. کسانی که به عنوان کارگر شیفت شب استخدام می شوند، باید ابتدا با یک سری از نکات آشنا شوند. به همین دلیل برای آشنایی بیشتر در این مقاله درمورد قانون کار شیفت شب به طور کامل توضیح خواهیم داد.

شب کاری چیست؟

همان طور که اشاره شد برخی از کسب و کار به دلیل ماهیت کاری خود نمی توانند در طول روز مشغول به کار باشند و لازم است که در ساعات شب فعالیت کنند. کار کردن در شب از لحاظ اجتماعی غیر متعارف است؛ زیرا کار در شب فشار بیشتری را به کارگر وارد می کند و فرد بیشتر دچار خستگی می شود. به همین دلیل برای حمایت از این دست از کارگران قوانین به خصوصی وضع شده است که با عنوان قانون کار شیفت شب شناخته می شوند.

معمولا برای حمایت از کارگران شیفت شب دو نوع قانون اتخاذ می کنند. در قانون اول هر گونه کار مازاد بر میزان استاندارد ممنوع می شود و یا در صورت انجام کار مازاد دستمزد کارگر نیز متفاوت و بیشتر از حد معمول خواهد بود.

شیفت شب چیست و نحوه محاسبه آن توسط قانون چگونه است؟

برای این که بدانید مشمول قانون شیفت شب می شوید یا خیر باید اطمینان حاصل کنید که یک کارگر شیفت شب هستید. طبق قانون تصویب شده، کارگر شیفت شب به کارگری گفته می شود که در بازه زمانی ده شب تا شش صبح روز بعد مشغول به کار است. کسانی که در این ساعات مشغول به کار هستند، از مزایای مختلفی بهره می برند.

مزیت کار در شیفت شب چیست؟

مهم ترین مزیت کار در شیفت شب دستمزد بیشتر است. طبق قانون، کسانی در طول شب مشغول به کار هستند، باید تا 35 درصد دستمزد بیشتری نسبت به بقیه افراد دریافت کنند. برای مثال اگر یک کارگر معمولی در طول شیفت صبح 100 هزار تومان به ازای هشت ساعت کار دریافت می کند، کارگر شیفت شب باید 35 درصد بیشتر یعنی 135 هزار تومان دریافت کند.

در صورتی که فقط قسمتی از شیفت کاری در شب باشد، حقوق کارگر چگونه محاسبه خواهد شد؟

کسانی که فقط قسمتی از ساعت کاری آن ها در شیفت شب قرار می گیرد نیز می توانند از مزایای قانون کار شیفت شب بهره مند شوند؛ اما دستمزد این افراد به طور کامل پرداخت نمی شود. بلکه میزان پرداختی 35 درصد بیشتر تنها به همان مقداری است که فرد در طول شیفت شب مشغول به کار بوده است. مثلا اگر کارگری از ساعت 4 تا 12 نیمه شب مشغول به کار است، تنها دو ساعت آخر کاری فرد یعنی از ساعت 10 تا 12 مشمول پرداخت 35 درصد بیشتر خواهد بود.

شب کاری در روز جمعه

طبق قانون کار شیفت شب و وزارت کار، هیچ کسب و کاری حق ندارد که کارگران خود را در روز جمعه مجبور به کار کند. تمامی کارگران فارغ از شیفتی که دارند در روز جمعه تعطیل هستند و مرخصی با مزد می گیرند. در صورتی که کارگر مشکلی با کار در روز جمعه نداشته باشد، می تواند در این روز نیز مشغول به کار شود.

فردی که در روز جمعه مشغول به کار می شود، می تواند تا 40 درصد حقوق بیشتری دریافت کند. این 40 درصد حقوق بیشتر بر اساس قانون کار شیفت شب برای کارگران این شیفت نیز صدق می کند و این دست از افراد در صورت کار در روز جمعه می توانند تا 40 درصد حقوق بیشتری دریافت کنند.

ریسک کار کردن در شیفت شب

بدن تمامی انسان ها یک ریتم شبانه روزی دارد که بر اساس آن انسان باید در طول روز مشغول به کار باشد و در طول شب نیز استراحت کند. این به عنوان چرخه طبیعی فعالیت انسان شناخته می شود. در صورتی که فرد مطابق این روند پیش برود، سیستم گوارش، دمای بدن و ضربان قلب به طور طبیعی به کار خود ادامه خواهند داد.

کار کردن در شیفت شب می تواند سیستم شبانه روزی بدن را مختل کند؛ زیرا الگوی فعالیت و استراحت انسان دچار اختلال می شود و این می تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد. از جمله خطراتی که افراد شیفت شب را تهدید می کند می توان به بیماری های قلبی، دیابت و اضافه وزن اشاره کرد. به همین دلیل است که بر اساس قانون کار شیفت شب ، کارگرانی که در این شیفت مشغول به کار هستند مزایای بیشتری نسبت به کارگران طول روز دارند.

چگونه خطرات سلامتی کار در شیفت شب را به حداقل برسانیم؟

برای این که معایب کار در شیفت شب را به حداقل برسانید، می توانید یک سری کار های مفید انجام دهید. این کار ها عبارتند از:

  1. تنظیم برنامه خواب

اولین و مهم ترین تصمیمی که برای هماهنگی با کار شیفت شب باید بگیرید، تنظیم یک برنامه خواب منظم است. اگر جزو آن دسته از افراد هستید که دوست دارید چرت بزنید، می توانید از ساعت 6 تا 10 صبح استراحت کنید و بعد از ظهر ها نیز از ساعت 14 تا 16 به استراحت بپردازید. اما اگر به این کار عادت ندارید، می توانید برای آماده شدن شیفت شب از ساعت 6 صبح تا 12 ظهر بخوابید.

  1. مصرف کافئین

طبق قانون کار شیفت شب تمامی کارگران حق زمانی برای استراحت کوتاه در محل کار را دارند. به همین دلیل شما می توانید در این زمان کوتاه به بدن خود کافئین برسانید. قهوه و چای دو منبع کافئین هستند که می توانند به بدن شما انرژی دهند و کاری کنند که راحت تر در طول شب بیدار بمانید و به کار خود ادامه دهید. البته حتما این نکته را به یاد داشته باشید که در مصرف کافئین زیاده روی نکنید.

بهترین زمان برای مصرف کافئین اواسط شیفت کاری است. می توانید حوالی ساعت 2 یا 3 مقداری چای یا قهوه بنوشید تا هم راحت تر بیدار بمانید و هم این که هنگام بازگشت به خانه راحت تر بخوابید.

  1. مصرف غذای سالم

علاوه بر قانون کار شیفت شب که برای حمایت از کارگران شیفت شب تصویب شده است، خود شما نیز باید به فکر سلامتی تان باشید. مصرف غذا هایی که میزان زیادی قند و چربی های ترانس دارند، می تواند باعث ایجاد ناراحتی های معده شود. همین باعث می شود تا تحمل شیفت شب برای کارگران دشوار تر شود. بهترین غذا هایی که می توان برای بهبود سلامتی مصرف کرد، سالاد ها، میوه ها، سبزیجات و دیگر مواد غذایی سالم هستند.

می توانید برای خود یک برنامه هفتگی غذایی تنظیم کنید تا در طول هفته نیاز به فکر کردن برای این که چه غذایی بخورید که برای شما سالم تر است، نداشته باشید.

  1. هیدراته ماندن

یکی از مهم ترین کار هایی که برای حفظ سلامتی باید انجام داد، هیدراته ماندن است. حتما در طول شیفت خود به اندازه کافی مایعات بنوشید تا بیدار و پر انرژی بمانید. همچنین در صورت مصرف آب کافی می توانید اطمینان حاصل کنید که تمامی ارگان های بدن شما به درستی کار می کنند. زیرا بدن ما برای عملکرد صحیح به شدت به آب نیاز دارد.

  1. ورزش کردن

همان طور که می دانید طبق قانون کار شیفت شب ، این شیفت به عنوان سخت ترین شیفت کاری شناخته می شود. اما گنجاندن یک برنامه ورزشی در هفته می تواند به شما کمک کند تا راحت تر با آن کنار بیایید. ورزش به شما انرژی می دهد و کمک می کند تا برای شیفت کار آمادگی بیشتری داشته باشید. اگر راننده کامیونی هستید که در طول شب صد ها کیلومتر سفر می کند یا نگهبانی هستید که مجبور هستید در طول شب برای تامین امنیت محیط بیدار بمانید، می توانید در طول روز ورزش هایی مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی را امتحان کنید.

  1. از وقت آزاد خود عاقلانه استفاده کنید.

طبیعی است که بخواهید از اوقات فراغت و تعطیلی های خود برای انجام کار های سرگرم کننده استفاده کنید. اما به یاد داشته باشید که چنین کار هایی معمولا باعث خستگی شما می شوند. به همین دلیل تا حد امکان نباید به خاطر آن برنامه ثابت روزانه یا هفتگی خود را به هم بریزید. سعی کنید تا حد امکان از وقت آزاد خود برای استراحت استفاده کنید تا در طول شب انرژی بیشتری داشته باشید.

نتیجه گیری

بدن انسان عادت دارد که در طول روز به انجام فعالیت بپردازد و در شب استراحت کند. در صورتی که خلاف این باشد، نظم بدن به هم می ریزد و سلامت فرد به خطر می افتد. به همین دلیل است که گفته می شود شیفت شب سخت ترین شیفت کاری است. به دلیل سخت تر بودن کار در این شیفت وزارت کار قوانینی را برای حمایت از کارگران شیفت شب تصویب کرده است که با نام قانون کار شیفت شب شناخته می شوند. در این مقاله برای آشنایی بیشتر شما با این موضوع، در مورد قوانین و شیفت کاری شب صحبت کردیم.