کارگران قشر زحمت کش جامعه شناخته می شوند؛ از این رو برای حمایت از آنان وزارت کار قوانین بسیاری را وضع کرده است. بیشتر کارگرانی که در کارگاه های تولیدی، شرکت ها و هر کسب و کاری که تحت نظر وزارت کار است کار می کنند، از حمایت های قانون کار بهره مند می شوند. اما در برخی از شرایط ممکن است که حقوق کارگر مشمول قوانین وزارت کار نشود. برای آشنایی بیشتر شما درمورد این که چه کسانی مشمول قانون کار نیستند در این مقاله توضیح داده ایم.
چه کسب و کار هایی مشمول قوانین وزارت کار نمی شوند؟
در این قسمت از مقاله به معرفی مشاغلی که قانون وزارت کار برای آن ها وضع نشده است، می پردازیم. این مشاغل عبارت اند از:
کسانی که به صورت خود اشتغال کار می کنند، نمی توانند از مزایای قانون کار بهره مند شوند. کسانی خود اشتغال محسوب می شوند که درآمدشان به صورت مستقیم از مشتریان بدست می آید. این دسته از افراد درآمد مستقلی دارند و دستمزد خود را از نهاد یا شرکت خاصی دریافت نمی کنند. به همین دلیل کسانی که به صورت خود اشتغال فعالیت می کنند، نمی توانند از مزایای قانون کار از جمله مستمری و بازنشستگی بهره مند شوند. در حال حاضر کسانی مثل کشاورزان، وکلای دادگستری، کسبه های بازار، رانندگان و افرادی که در شغل های نظیر این موارد مشغول به کار هستند، شامل قانون کار نمی شوند.
ماده 191 قانون کار یکی از قوانینی است که مشخص می کند چه کسانی مشمول قانون کار نیستند. در واقع ماده 191 به بررسی کارگاه های کوچک می پردازد و قوانین مختلف در رابطه با آن ها را شرح می دهد. طبق این ماده که در سال 1381 تنظیم شده است، کارگاه هایی که کمتر از 10 نفر کارگر دارند، در دسته کارگاه های کوچک قرار می گیرند و نمی توانند از مزایای قانون کار بهره مند شوند. البته دقت داشته باشید که این دسته از کارگاه ها می توانند مشمول قانون تامین اجتماعی شوند.
البته ذکر این نکته لازم است که این آیین نامه از سال 1387 به بعد دیگر تمدید نشده است. تمدید نشدن آن به این معنی است که تمامی کارفرمایان و کارگران کارگاه های مختلف مشمول قانون کار می شوند.
ماده 188 قانون کار یکی دیگر از قوانینی است که می گوید چه کسانی مشمول قانون کار نیستند. بر اساس این ماده، افرادی که کارگاه های خانوادگی دارند جزو این دسته قرار می گیرند. البته باید در نظر داشت که این مورد تنها برای قوانینی است که شامل حال کارگران و کارفرمایان می شود و در دیگر موارد کارگاه باید با رعایت قوانین مختلف مربوط به حفاظت فنی و بهداشت کار به فعالیت خود ادامه دهد. در واقع طبق قانون، کارگاه های خانوادگی به کارگاه هایی گفته می شود که صاحب کار با کمک همسر، خویشاوندان نسبی و درجه یک خود کارگاه را تاسیس کرده باشد. همچنین تمامی فعالیت های کارگاه نیز توسط صاحب کار همراه با خویشاوندان انجام می شود.
چه نیرو هایی شامل قوانین وزارت کار نمی شوند؟
علاوه بر کسب و کار ها یک سری از نیرو های انسانی هستند که شامل قوانین وزارت کار نمی شوند. در ماده 189 قانون کار درمورد این که چه کسانی شامل قانون کار نیستند، توضیح داده شده است. به طور کلی کسانی که در مشاغلی مانند کشاورزی، صیادی، باغبانی، دامداری، پرورش آبزیان و موارد مشابه مشغول به کار هستند، از قوانین وزارت کار معاف می باشند.
همچنین کسانی که در مشاغل حمل و نقل فعالیت دارند و ساعت کاری آن ها متناوب است، قوانین وزارت کار شامل حال آن ها نمی شود؛ زیرا این گروه از افراد نیز درآمد خود را از مشتریان دریافت می کنند. به طور کلی نیرو های کاری که در این دسته ها قرار می گیرند، قوانین وزارت کار برای شان تعیین نشده است:
قوانین وزارت کار شامل معلولین نمی شود. طبق مصوبه ای که در سال 1383 تصویب شد، افراد و نیرو های معلول می توانند کسب و کار های مختلف خود را در حوزه های تولیدی و خدماتی مانند آموزش بدون نیاز به رعایت موارد مربوط به قانون کار راه اندازی کنند.
درباره این که چه کسانی مشمول قانون کار نیستند باید بگوییم که راننده ها به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول کسانی اند که در این حرفه با ماشین های شخصی اقدام به مسافر کشی می کنند. آن ها شامل قانون کار نیستند و نمی توانند از بهره های آن استفاده کنند.
اما دسته دوم رانندگانی هستند که از تخصص خود استفاده می کنند و در آژانس های ارائه دهنده این خدمات مشغول به کار هستند. این دسته از افراد که به صورت مستقل کار نمی کنند و تحت نظر یک آژانس دیگر هستند، می توانند از مزایای قانون کار بهره ببرند.
به طور کلی درباره آن ها می توان یک قاعده کلی را تعریف کرد. رانندگانی که به صورت مستقل فعالیت می کنند و درآمد آن ها به صورت مستقیم از مردم دریافت می شود، شامل قوانین کار نیستند. اما افرادی که به صورت کارگر به استخدام آژانس های خدماتی در می آیند و نحوه دریافت درآمد آن ها به صورت کارگر و کارفرمایی است، قانون کار درمورد آن ها صدق می کند.
طبق مصوبه ای که در سال 1359 توسط شورای انقلاب تصویب شد، قوانین وزارت کار شامل حال نهاد های انقلابی نمی شود. نکته دیگر این که کارکنان نهاد های مختلف مانند بنیاد شهید، نهضت سواد آموزی، بنیاد مسکن و شهرسازی و موارد مشابه آن مشمول قانون کار نیستند.
با توجه به این که این نهاد ها زیرشاخه های مختلفی دارند، باید دقت داشت که این مورد تنها برای کارکنان اصلی این نهاد ها صدق می کند. در نتیجه کسانی که در مجموعه های مشابه و بخش های مرتبط با این نهاد ها مشغول به کار هستند، مجبور هستند قوانین مربوط به وزارت کار را رعایت کنند.
درمورد این که چه کسانی مشمول قوانین کار نیستند باید گفت که کارگران خارجی نیز مانند رانندگان تاکسی به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول کسانی هستند که پروانه اشتغال دارند. کسانی که پروانه اشتغال دارند می توانند از مزایای قانون کار بهره ببرند. البته باید توجه داشت که حتی با داشتن پروانه اشتغال و شرایط مد نظر نیز کارگران خارجی از برخی از مزایای قانون کار مانند بیمه بیکاری محروم هستند.
اما کسانی که مشمول مقررات استخدامی نیستند و پروانه اشتغال ندارند، نه تنها قانون کار شامل حال آن ها نخواهد شد، بلکه کار برای آن ها ممنوع است. کار بدون پروانه استخدامی تخلف از قوانین ماده 181 قانون کار است.
- کارمندان بانک ها و شرکت های بیمه
افرادی که در بانک های دولتی مشغول به کار هستند، مشمول قوانین و مقررات استخدامی مخصوص به خود می شوند؛ از این رو دیگر قانون کار درمورد آن ها صدق نمی کند. اما افرادی که در بانک های خصوصی کار می کنند، قانون کار مشمول آن ها خواهد شد.
اعضا هیئت علمی دانشگاه نیز جزو کسانی محسوب می شوند که قوانین کار شامل حال آن ها نمی شود.
- کارخانجات و صنایع تسلیحاتی
کسانی که در کارخانجات و صنایع تولید تسلیحات مشغول به کار هستند، قوانین کار از آن ها حمایت نمی کند؛ زیرا برای حمایت از کارکنان این بخش ها قوانین مخصوصی وضع شده است و افراد تابع آن ها هستند.
درباره این که چه کسانی مشمول قانون کار نیستند می توان گفت که کسانی که در بقاع متبرکه مشغول به کار هستند از این دسته افراد محسوب می شوند؛ زیرا محل درآمد این مکان ها از طریق نذورات، موقوفات و کمک هزینه هایی که از سمت مردم جمع می شود، تامین می شود.
قرارداد هایی که به صورت پیمانکاری بسته می شوند، تحت شرایطی ممکن است قانون کار در آن ها اجرا شود و تحت شرایطی نیز ممکن است که قانون کار برای آن ها صدق نکند. برای مثال اگر ابزار کار توسط کارفرما در اختیار کارگر گذاشته شود، کارگران می توانند از قانون کار استفاده کنند.
در تمامی موارد گفته شده، کارگرانی که قانون کار شامل حالشان نمی شود هم می توانند در صورت بروز اختلاف به اداره های مطرح محل کار خود مراجعه کنند و برای حل اختلاف از آن ها کمک بگیرند.
نتیجه گیری
قوانین کار، قوانینی هستند که برای حمایت از کارگران و تعیین وظایف آنان تصویب شده اند. البته این قوانین ممکن است که تحت شرایطی برای بعضی از کارفرمایان و کارگران صدق نکند و افراد نتوانند از مزایای آن بهره ببرند. علاوه بر این، این گونه افراد از قوانین مربوط به کار مصوب قانون کار هم معاف خواهند بود. برای این که بدانید چه کسانی مشمول قانون کار نیستند ، در این مقاله درمورد این موضوع توضیح دادیم و شغل هایی را که قانون کار در آن ها اجرا نمی شود، نام بردیم.
