انبار، جزو محیط‌های کاری خطرناکی است که احتمال هر حادثه‌ای در آن وجود دارد. متأسفانه بعضی از این خطرات می‌توانند باعث آسیبدیدگی و حتی در موارد شدیدتر، باعث مرگ کارگران شوند. طبق آمار، به طور میانگین هر سال حدود ۱۶ مورد مرگ‌ومیر در بخش انبارداری و ذخیره‌سازی کشورهای صنعتی ثبت میشود. خوشبختانه، با رعایت نکات ایمنی و اجرای آنها در بخش‌های مختلف، می‌توان از وقوع بسیاری از این حوادث جلوگیری کرد. به همین بهانه در این مطلب از کارلاین مَگ به نکات ایمنی برای
کارگران انبار در محیط‌های کاری مختلف می‌پردازیم.
ایمنی در انبارداری چیست؟
ایمنی در انبارداری یا اصطلاحاً «Warehouse Safety»، به مجموعه اقدامات خاص برای کار در انبار گفته میشود. هدف از این اقدامات ایمنی، جلوگیری از وقوع حوادث، آسیب‌دیدگی‌ها و مشکلات خطرآفرین در فضای انبار است. این اقدامات معمولاً شامل آموزش کارکنان، استفاده از تجهیزات ایمن، رعایت اصول چیدمان کالاها و کنترل شرایط محیطی هستند.
در مجموع، رعایت نکات ایمنی در انبار یعنی هر کارگر بداند که چه رفتاری ایمن است و از چه کارهایی باید پرهیز کند. به‌عنوان مثال، فرض کنید یک کارگر بدون آموزش کافی در تلاش است که با لیفتراک کار کند. این کار علاوه بر خطرناک بودن، ممکن است که باعث بروز تصادف‌های شدید شود. رعایت نکات ایمنی برای کارگران انبار از چنین حوادثی پیشگیری می‌کند و باعث افزایش راندمان و امنیت در محیط کاری میشود.
نکات ایمنی عمومی برای کارگران انبار
رعایت نکات ایمنی عمومی در انبار، پایه و اساس کار در یک محیط کاری امن است. این نکات به همه کارگران کمک می‌کنند تا در شرایط مختلف، عملکرد مطمئنی داشته باشند. همچنین، اجرای درست و دقیق این اصول، مهم‌ترین بخش از نکات ایمنی برای کارگران انبار به شمار می‌رود.
از جمله نکات ایمنی عمومی برای کار در انبار:
- همیشه از تجهیزات ایمنی مثل کلاه ایمنی، دستکش و کفش ایمنی استفاده کنید.
- در هنگام خستگی یا خواب‌آلودگی از انجام کارهای پُرخطر خودداری کنید.
- قبل از بلند کردن اجسام سنگین، روش صحیح بلند کردن را یاد بگیرید.
- مواد شیمیایی یا خطرناک را طبق دستورالعمل مخصوص جابه‌جا کنید.
- هرگونه خطر یا آسیبدیدگی را سریعاً به مسئول ایمنی اطلاع دهید.
- به علائم هشداردهنده و تابلوهای راهنمای ایمنی توجه کنید.
- از مسیرهای مشخص‌شده برای رفت‌وآمد در انبار عبور کنید.
- در زمان کار با تجهیزات سنگین، فاصله ایمن را رعایت کنید.
- وسایل نقلیه داخل انبار را به‌درستی و با دقت هدایت کنید.
- در انبار سیگار نکشید یا از وسایل آتش‌زا استفاده نکنید.
- فضای انبار را همیشه تمیز و بدون مانع نگه دارید.
- هرگز از کالاهای چیده‌شده بالا نروید.
ایمنی در حمل و نقل و جابه‌جایی کالاها
حمل و نقل و جابه‌جایی کالاها در انبار، یکی از پرریسک‌ترین فعالیت‌ها محسوب میشود. اگر این کارها بدون آموزش یا تجهیزات ایمنی مناسب انجام شوند، احتمال بروز آسیب بسیار بالا می‌رود. در ادامه، به ۶ نکته کاربردی برای افزایش ایمنی در این بخش اشاره می‌کنیم:
- آموزش صحیح بلند کردن اجسام: بلند کردن نادرست بار، منجر به آسیبدیدگی کمر یا عضلات میشود. بنابراین، همیشه از زانو خم شوید و بار را نزدیک به بدن‌تان نگه دارید.
- استفاده از چرخ‌دستی یا تجهیزات مکانیکی: برای جابه‌جایی بارهای سنگین از لیفتراک یا چرخ‌دستی استفاده کنید. این ابزارها فشار فیزیکی روی بدن کارگر را کاهش می‌دهند.
- بررسی وزن بار قبل از جابه‌جایی: قبل از بلند کردن هر بار، وزن تقریبی آن را بررسی کنید. اگر بار بیش‌ازحد سنگین بود، از همکاران یا ابزار تخصصی کمک بگیرید.
- جابه‌جا نکردن بار در سطوح لغزنده: جابه‌جایی کالاها روی سطوح لغزنده ممکن است باعث زمین‌خوردگی شود. در چنین شرایطی، ابتدا سطح را خشک یا تمیز کنید.
- استفاده صحیح از لیفتراک و تجهیزات موتوری: فقط افراد آموزش‌دیده باید با لیفتراک یا تجهیزات موتوری کار کنند. رعایت این قانون از حوادث مرگ‌بار جلوگیری می‌کند.
- چک کردن مسیر قبل از حرکت: قبل از حرکت با بار، مسیر را از نظر وجود مانع یا لغزندگی بررسی کنید. این کار احتمال برخورد یا زمین‌خوردگی را کاهش می‌دهد.
جلوگیری از کمردرد و آسیب‌های کمر در حمل‌ونقل انبار
کمردرد و آسیب‌های عضلانی در محیط انبار، از شایع‌ترین مشکلات کارکنان هستند. این مشکلات علاوه بر کاهش بهره‌وری کارگران، باعث ایجاد آسیب‌های جدی و طولانی‌مدت هم می‌شوند. جابه‌جایی مداوم بار، خم شدن و بلند کردن اجسام سنگین، بخش‌های جدایی‌ناپذیر کار در انبار هستند؛ اما با چند اقدام ساده و اصولی، می‌توان از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کرد.
برای جلوگیری از آسیب‌های کمر، 4 نکته زیر را در نظر بگیرید و آنها را به کارگران بخش انبار منتقل کنید:
نکته اول؛ آموزش روش صحیح بلند کردن اجسام
یکی از مهم‌ترین دلایل کمردرد در انبار، استفاده از روش‌های اشتباه در هنگام بلند کردن بار است. کارگران انبار باید یاد بگیرند که هنگام برداشتن اجسام، زانوها را خم کنند. همچنین، همراه با خم کردن زانوها باید کمر را صاف نگه دارند و بار را نزدیک به بدن‌شان بگیرند. ضمناً پیچاندن کمر هنگام بلند کردن بار می‌تواند خطر آسیب را چند برابر کند؛ بنابراین بهتر است برای تغییر جهت، کل بدن همراه با پاها حرکت کند نه فقط کمر.
نکته دوم؛ استفاده از تجهیزات کمکی برای جابه‌جایی بار
استفاده از ابزارهای تخصصی مثل لیفتراک، جک پالت، نقاله یا گاری‌های مخصوص، فشار وارده بر ستون فقرات را کاهش می‌دهد. این تجهیزات هم ایمنی کار را افزایش می‌دهند و هم باعث صرفه‌جویی در زمان و انرژی کارکنان می‌شوند. یادتان باشد که سرمایه‌گذاری در تجهیزات جابه‌جایی بار، هزینه اضافی نیست و نوعی سرمایه‌گذاری بلندمدت برای حفظ سلامت نیروی کار است.
نکته سوم؛ رعایت اصول ارگونومی در محیط انبار
چیدمانِ مناسب قفسه‌ها و تعیین ارتفاع استاندارد برای بارگیری و تخلیه، باعث کاهش نیاز به خم شدن یا آسیب‌های کمر می‌شوند. بهتر است که اجسام سنگین در قفسه‌های میانی و در دسترس قرار بگیرند؛ همچنین، بد نیست که اجسام سبک‌تر در قفسه‌های بالا یا پایین جای‌گذاری شوند. ضمناً فضای کافی برای حرکت کارکنان و تجهیزات باید فراهم باشد تا خطرات ناشی از حرکات ناگهانی به حداقل برسند.
نکته آخر؛ تقویت عضلات کمر و شکم با تمرینات روزانه
عضلات قوی در ناحیه کمر و شکم، مثل یک سپر طبیعی از ستون فقرات محافظت می‌کنند. با انجام چند تمرین کششی و تقویتی ساده قبل از شروع کار، می‌توان انعطاف‌پذیری بدن را افزایش داد. اگر کارگران بخش انبار، این تمرینات را بهصورت مداوم انجام دهند، از گرفتگی عضلات کمر جلوگیری میشود. حتماً این نکات را به کارگران بخش انبار انتقال دهید و مطمئن شوید که آنها را انجام می‌دهند. اگر هم خودتان در بخش انبار مشغول به کار هستید، رعایت این نکات را جدی بگیرید!
ایمنی محیط کار در انبار
محیط کار امن، اولین قدم
برای جلوگیری از حوادث در انبار است. اگر محیط انبار به‌درستی مدیریت و نظافت شود، خطرات به حداقل می‌رسند. به طور کلی، ۴ مرحله مهم برای ایجاد یک محیط کار ایمن در انبار عبارت‌اند از:
- نظافت و نظم محیط انبار: محیط کاری شلوغ و به‌هم‌ریخته، باعث زمین خوردن یا برخورد با موانع میشود. با تمیز نگه داشتن کف انبار و مرتب چیدن وسایل، ایمنی محیط را افزایش دهید.
- تهویه مناسب و کنترل دما: هوای نامناسب یا بیش‌ازحد گرم می‌تواند باعث خستگی و کاهش تمرکز کارگران شود. نصب تهویه و خنک‌کننده مناسب در انبار ضروری است.
- نورپردازی مناسب: نور ناکافی باعث میشود که کارگران، به‌موقع با خطرات مواجه نشوند. در عوض، استفاده از چراغ‌های قوی و روشنایی یکنواخت در تمام بخش‌های انبار، خطرات را کاهش می‌دهد.
- علامت‌گذاری صحیح و تابلوهای هشدار: بدون علامت‌های هشدار، احتمال ورود اشتباهی به مناطق پرخطر بالا می‌رود. از طرفی، استفاده از تابلوهای واضح و علائم رنگی، ایمنی را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از حوادث در انبار
پیشگیری، بهترین راه برای کاهش حوادث در انبار است. در نتیجه، اگر از قبل برنامه‌ریزی داشته باشید و به آموزش، بازرسی و مدیریت صحیح توجه کنید، بسیاری از خطرات و اشتباهات کاری کنترل می‌شوند. این اقدامات علاوه بر افزایش ایمنی، به
کاهش خطا در انبارداری نیز کمک می‌کنند. در ادامه، ۴ مرحله مهم برای پیشگیری از حوادث در انبار را بررسی می‌کنیم.»
مرحله اول؛ آموزش و توانمندسازی کارکنان
یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از حوادث در محیط انبار، آموزش درست و مستمر کارگران است. کارکنان باید بر اساس
قوانین کار انباردار، نحوه صحیح استفاده از تجهیزات، روش‌های جابه‌جایی کالا، اصول ایمنی و واکنش مناسب در شرایط اضطراری را یاد بگیرند. این آموزش‌ها باید متناسب با نوع فعالیت‌ها و شرایط محیطی هر انبار طراحی شوند. همچنین، همه افراد حتی نیروهای باتجربه لازم است بهصورت دورهای در جلسات بازآموزی شرکت کنند.
جدی گرفتن آموزش باعث میشود که سطح آگاهی عمومی نسبت به خطرات افزایش و احتمال بروز اشتباه‌های انسانی کاهش
پیدا کند. اجرای دقیق برنامه‌های آموزشی، نقش سرنوشت‌سازی در رعایت نکات ایمنی برای کارگران انبار دارد و به ایمن‌سازی کل فضا کمک می‌کند.
مرحله دوم؛ بازرسی منظم تجهیزات و ابزار
برای جلوگیری از حوادث ناگهانی، همه تجهیزات و ابزارهای انبار باید به‌طور منظم و دورهای بازرسی شوند. دستگاه‌هایی مثل لیفتراک، جرثقیل، نقاله و قفسه‌ها باید از نظر ایمنی، استحکام و عملکرد فنی بررسی شوند تا احتمالِ خرابی به حداقل برسد.
متأسفانه، علت اصلی بسیاری از حوادث، استفاده از تجهیزاتی است که به‌موقع تعمیر یا تعویض نشده‌اند. بنابراین، داشتن برنامه زمان‌بندی برای بازبینی، ثبت سوابق تعمیرات و گزارش خرابی‌ها می‌تواند از وقوع مشکلات جدی پیشگیری کند. بازرسی منظم ابزارها، دو مزیت مهم دارد؛ اول اینکه امنیت کارکنان را حفظ می‌کند و دوم اینکه باعث بهبود عملکرد و بهره‌وری انبار میشود.
مرحله سوم؛ شناسایی خطرات بالقوه
یکی دیگر از پایه‌های اصلی پیشگیری از حوادث، شناسایی خطرات بالقوه در محیط انبار است. این خطرات می‌توانند شامل اشیای تیز، سطوح لغزنده، کابل‌های باز، تجهیزات آسیب‌دیده یا حتی رفتارهای غیرایمن کارکنان باشند.
سرپرستان و مسئولان ایمنی باید بهصورت منظم از بخش‌های مختلف بازدید و فهرستی از ریسک‌های موجود تهیه کنند. همچنین، استفاده از چک‌لیست‌های ایمنی، بررسی رفتارهای پرخطر و گفت‌وگو با کارگران، سایر روش‌های مؤثر برای شناسایی این موارد هستند. با شناخت دقیق خطرات، می‌توان اقدامات لازم را قبل از تبدیل‌شدن آنها به حادثه انجام داد و ایمنی محیط کار را تأمین کرد.
مرحله چهارم؛ تدوین دستورالعملهای ایمنی
وجود دستورالعملهای ایمنی مکتوب و کاربردی، بخش مهمی از مدیریت ایمن انبار به شمار می‌رود. این دستورالعمل‌ها باید موارد مهمی را پوشش دهند؛ از جمله موارد زیر:
- مسیرهای خروج
- نحوه استفاده از ابزارها
- رفتارهای مجاز و ممنوع
- تمام موقعیت‌های پرخطر
- روش‌های واکنش در شرایط اضطراری
همچنین، تنظیم این دستورالعمل‌ها باید ساده و قابل‌فهم باشد؛ با این کار، همه کارگران، صرف‌نظر از سطح تحصیلات یا تجربه کاری، متن آن را به‌خوبی درک می‌کنند. ضمناً باید نسخه‌هایی از این دستورالعمل‌ها در بخش‌های مختلف انبار نصب شوند و آموزشهای لازم هم برای اجرای آنها در نظر گرفته شوند. اجرای این مرحله، باعث برقراری هماهنگی، نظم و امنیت بیشتری را در محیط کاری میشود.
ارزیابی و مدیریت خطر در انبار
یکی از مهم‌ترین مراحل ایجاد ایمنی در انبار، ارزیابی و مدیریت خطرات موجود است. با شناسایی موقعیت‌های خطرساز، می‌توان برای هر مورد راه‌حل مناسبی در نظر گرفت و از حوادث احتمالی جلوگیری کرد. انجام این کار، به تصمیم‌گیری بهتر، واکنش سریع‌تر در شرایط بحرانی و اجرای نکات ایمنی برای کارگران انبار کمک می‌کند.
مراحل ارزیابی و مدیریت خطر در انبار به ترتیب عبارت‌اند از:
- مرحله اول؛ شناسایی خطرات موجود در محیط انبار
- مرحله دوم؛ ارزیابی شدت و احتمال بروز هر خطر
- مرحله سوم؛ تعیین اقدامات پیشگیرانه برای کاهش ریسک
- مرحله چهارم؛ اجرای اقدامات و نظارت مستمر بر آنها
- مرحله آخر؛ بازنگری و به‌روزرسانی منظم برنامه‌های ایمنی
نقش چیدمان و قفسه‌بندی در ایمنی انبارداری
چیدمان صحیح کالاها و قفسه‌بندی استاندارد، نقش مهمی در جلوگیری از حوادث انباری دارد. اگر فضا به‌درستی تقسیم شود و قفسه‌ها اصولی چیده شوند، ایمنی بیشتر هم بیشتر میشود. به طور کلی، این کار از سقوط اجسام، مسدود شدن مسیرها و تداخل در حرکت تجهیزات هم جلوگیری می‌کند.
در جدول زیر، بهصورت کامل به نقش چیدمان و قفسه‌بندی در ایمنی انبارداری اشاره کرده‌ایم:
| نوع چیدمان |
چه نکاتی را رعایت کنید؟ |
نتیجه رعایت نکات ایمنی |
| چیدمان اصولی مسیرها |
مسیرهای عبور را باز و مشخص طراحی کنید. |
کاهش برخورد، تسهیل تردد لیفتراک و افراد |
| قفسه‌بندی محکم و استاندارد |
از قفسه‌های مقاوم و ثابت استفاده شود. |
جلوگیری از ریزش کالا و آسیب به کارگران |
| طبقه‌بندی بر اساس وزن کالا |
کالاهای سنگین در طبقات پایین چیده شوند. |
پیشگیری از سقوط بار و واژگونی قفسه‌ها |
| جداسازی مواد خطرناک |
مواد شیمیایی و قابل اشتعال را جداگانه نگهداری کنید. |
کاهش ریسک آتش‌سوزی، نشت یا انفجار |
| استفاده از برچسب و علامت |
قفسه‌ها را با برچسب هشدار و اطلاعات مشخص کنید. |
افزایش آگاهی کارکنان نسبت به محتویات خطرناک |
| رعایت ارتفاع مجاز کالاها |
از چیدن کالاها بیش از ارتفاع مجاز خودداری کنید. |
جلوگیری از انسداد تهویه و سقوط ناگهانی کالا |
| فاصله مناسب بین قفسه‌ها |
فضای کافی برای حرکت تجهیزات را در بین قفسه‌ها در نظر بگیرید. |
تسهیل در تردد، کاهش خطر برخورد تجهیزات با قفسه‌ها |
نکات ایمنی ویژه برای مواد خاص در انبارداری
بعضی از مواد انبارشده مثل مواد شیمیایی، قابل اشتعال یا خورنده، به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارند. نگهداری نادرست این مواد در اکثر اوقات منجر به انفجار، آتش‌سوزی یا آسیب‌های شدید به کارکنان میشود. به همین دلیل رعایت اصول خاص ایمنی در مورد این نوع کالاها ضروری است.
موارد زیر، چند نکته کلیدی برای افزایش ایمنی در انبارهای مواد خاص هستند:
- مواد شیمیایی را در ظروف استاندارد نگهداری کنید.
- مواد ناسازگار و نامرتبط را در کنار همدیگر قرار ندهید.
- از تهویه مناسب در محل نگهداری مواد خاص استفاده کنید.
- آموزش ویژه کار با مواد خطرناک را در اختیار کارکنان قرار دهید.
- تابلوهای هشدار و راهنما را در محل نگهداری مواد خاص نصب کنید.
- دستورالعمل واکنش اضطراری را برای حوادث احتمالی تهیه و نصب کنید.
- از تجهیزات محافظ شخصی مثل شیلد و ماسک در هنگام جابه‌جایی استفاده کنید.
ایمنی، ستون اصلی کار در انبار است!
ایمنی در انبار، شرط اصلی حفظ جان و سلامت کارگران و موفقیت مجموعه‌های کاری است. با این حال، همانطور که مطالعه کردید، با رعایت نکات ایمنی برای کارگران انبار می‌توان جلوی بسیاری از حوادث را گرفت. فراموش نکنید که کارِ سالم، انبار امن می‌خواهد. بنابراین، اگر ایمنی را جدی بگیریم، همه چیز بهتر از همیشه جلو می‌رود.
در حال حاضر، مجموعه کارلاین امکان همکاری با کارفرمایان و کارجویان عزیز را فراهم کرده است. کارفرمایان می‌توانند از طریق اکوسیستم کارلاین با نیروهای متخصص از جمله کارگران بخش انبار همکاری کنند. کارجویان هم می‌توانند با ثبت‌نام در کارلاین، به موقعیت‌های شغلی دلخواه خود در انبارداری یا سایر بخش‌ها برسند.
