جمعه کاری چیست و نحوه محاسبه حقوق جمعه کاری در قانون کار چگونه است؟

جمعه یکی از روز های هفته است که تمامی کسب و کار ها و مشاغل تعطیل هستند و افراد می توانند در این روز به استراحت بپردازند. اما برخی از مشاغل ممکن است که به دلیل یک سری مسائل مانند فشار کاری مجبور باشند که در دیگر روز های هفته نیز فعال بمانند. با فعال ماندن کسب و کار کارگران نیز باید در محل کار حاضر شوند. البته برای کار کردن در روز جمعه قوانین مهمی داریم که همه افراد باید از آن ها مطلع شوند. به همین دلیل در مورد جمعه کاری در قانون کار به طور کامل در این مقاله توضیح داده شده است.

جمعه کاری چیست؟

بر اساس قانون کار کارگران در هفته موظفند که تا حداکثر 44 ساعت یعنی به طور متوسط 8 ساعت در روز کار کنند. یعنی هر چقدر کارگر بیش از این مقدار کار کند، می تواند حقوق اضافه کاری دریافت کند. در کنار این قوانین کارگر در روز های جمعه می تواند از تعطیل رسمی استفاده کند و به استراحت بپردازد. در واقع تعطیلی در روز جمعه از حقوق اولیه هر نوع کارگری است. به همین دلیل کارفرما تحت هیچ شرایطی و تحت هیچ عنوانی این حق را ندارد که بدون رضایت کارگر از او بخواهد که در روز جمعه برایش کار کند. تعریف جمعه کاری در قانون کار بسیار ساده است. کارگران می توانند با کارفرما توافق کنند که در روز جمعه نیز کار کنند و به انجام فعالیت در شرکت یا محل کار بپردازند. کار در روز جمعه، جمعه کاری است و میزان دستمزد آن نیز با دیگر روز های عادی فرق خواهد داشت. از آنجایی که جمعه کاری در قانون کار به رسمیت شناخته شده است، باید گفت که حتی اگر کارگر در هفته نتوانسته باشد 44 ساعت کار کند، کارفرما باز هم این حق را ندارد که برای جبران ساعات کاری کارگر را مجبور کند که در روز جمعه مشغول به کار شود. اما در صورتی که کارفرما و کارگر هر دو به توافق برسند، کارگر می تواند در روز جمعه برای جبران میزان ساعاتی که نتوانسته در محل کار حاضر شود، در روز جمعه کار کند. البته باید دقت داشت که حتی در این شرایط نیز کارفرما مجبور خواهد بود که حقوق و مزایای جمعه کاری را به کارگر پرداخت کند. یعنی در هر صورت اگر کارگر در روز جمعه مشغول به کار شود، می تواند از مزایای جمعه کاری یعنی پرداخت حقوق بیشتر بهره ببرد.

قوانین مهم در رابطه با اضافه کاری و جمعه کاری

دانستن برخی از قوانین مهم در حوزه کار برای هر کارگری الزامی است. برخی از این قوانین مهم عبارتند از :

• ماده 59: طبق ماده 59 هیچ کارفرمایی حق ندارد که کارگران خود را مجبور به اضافه کاری کند. مگر این که کارفرما با کارگر در این مورد به توافق رسیده باشد و همچنین 40 درصد پرداخت اضافه بر مزد هر ساعت کاری عادی نیز در حقوق کارگر لحاظ شود.
• ماده 60: حتی اگر کارگر با کارفرما به توافق رسیده باشد، اضافه کاری باید در صورتی به کارگر محول شود که کسب و کار با شرایط بحرانی از لحاظ نیروی کاری روبرو شده باشد. همچنین میزان ساعت اضافه کاری هیچ گاه نباید از 8 ساعت بیشتر شود. مگر با رضایت طرفین. همچنین برای جمعه کاری در قانون کار و اضافه کاری در ماده 60 دو تبصره مهم وجود دارد. طبق تبصره یک کارفرما مجبور است موضوع اضافه کاری را به اداره کار و امور اجتماعی اطلاع دهد تا هماهنگی های لازم از جمله ضرورت کار اضافی و مدت زمان آن مشخص شود. طبق تبصره نیز در صورتی که تشخیص داده شود به اضافه کاری نیازی نبوده است کارفرما با حکم امور اجتماعی محل مجبور خواهد شد که غرامت و خسارت وارده به کارگر را تمام و کمال پرداخت کند.
• ماده 61: یکی دیگر از قوانین مهم مربوط به ماده 61 می شود. طبق ماده 61 هیچ کارفرمایی حق ندارد به کارگران مشاغل سخت، شیفت های شب و مشاغلی که برای کارگران زیان آور هستند، اضافه کاری بسپارد. سپردن اضافه کاری به هر کدام از کارگران این سه دسته تحت هر شرایطی ممنوع است. حتی اگر رضایت کارگر و تضمین پرداخت حقوق اضافه کاری توسط کارفرما وجود داشته باشد.

محاسبه حقوق جمعه کاری چگونه است؟

همانطور که توضیح داده شد، جمعه کاری در قانون کار به رسمیت شناخته شده و قوانین مختلفی برای آن وضع شده است. یکی از قوانینی که برای کار در روز جمعه وضع شده است، مربوط به حقوق پرداختی در این روز است؛ زیرا کار در روز جمعه با تعطیلی های معمول و اضافه کاری تفاوت دارد و در صورتی که کارگر در این روز مشغول به کار شود، می تواند از مزایایی بهره ببرد. به طور کلی برای پرداخت جمعه کاری در قانون کار می توان طبق دو روش زیر عمل کرد:

• جمعه کاری عادی

در صورتی که کارگر در روز جمعه ها مانند دیگر روز های عادی کار می کند و یک روز دیگر در هفته به جای جمعه تعطیل می شود، پرداختی او نیز به شیوه جمعه کاری عادی صورت می گیرد. در این شیوه پرداختی کارگر علاوه بر مزد روزانه ای که دریافت می کند، باید تا حداکثر 40 درصد حقوق بیشتر فوق العاده جمعه کاری دریافت کند. البته باید دقت داشت این مورد در صورتی اتفاق می افتد که فرد هیچ گونه اضافه کاری ای نداشته باشد.

• جمعه کاری اضافه کاری

اگر کارگر در روز جمعه کار کند و به ازای آن هیچ تعطیلی دیگری در روز های هفته به جای جمعه نداشته باشد، علاوه بر 40 درصدی که باید به عنوان فوق العاده جمعه کاری دریافت می کند، باید 40 درصد حق اضافه کاری دیگر نیز به کارگر پرداخت شود. یعنی بر اساس جمعه کاری در قانون کار، کارگر می تواند به ازای هر ساعت کار اضافه تری که در جمعه انجام می دهد، تا حداکثر 80 درصد بیشتر از مبلغ پایه دستمزد حقوق دریافت کند. در صورتی که کارفرما به هر دلیلی از پرداخت مزایا و حقوق اضافی جمعه کاری به کارگر سر باز بزند، کارگر می تواند با تنظیم شکایت در وزارت کار حق و حقوق خود را پس بگیرد. تفاوت بین جمعه کاری و تعطیل کاری افراد نباید جمعه کاری و تعطیل کاری را با یکدیگر اشتباه بگیرند؛ زیرا بین این دو تفاوت های زیادی وجود دارد که باعث می شود نحوه کاری آن ها نیز متفاوت باشد. برای مثال در صورتی که کارگر در روز های تعطیلی به غیر از جمعه مشغول به کار باشد، تنها می تواند حق اضافه کاری خود را بگیرد. یعنی حداکثر حقوق اضافه ای که کارگر در روز های تعطیل به غیر از جمعه می تواند دریافت کند، 40 درصد است. این در حالی است که میزان پرداختی در برای کار در روز جمعه طبق شرایط بالا، تا 80 درصد نیز می تواند افزایش پیدا کند.

نحوه پرداخت اضافه کاری و جمعه کاری ها

برای آموزش نحوه پرداخت اضافه کاری ها باید به جمعه کاری در قانون کار و میزان ساعت کاری کارگر در ماه دقت کنیم. اگر یک ماه را 31 روز در نظر بگیریم، ابتدا باید تمامی روز های تعطیل رسمی و جمعه را از تعداد روز های ماه کم کنیم. سپس باید عددی که بدست می آید را در عدد 7.33 ضرب کنیم. برای مثال در یک ماه 31 روزه یک تعطیل رسمی و 4 روز جمعه وجود دارد که با کم کردن از آن 26 روز باقی می ماند. حال اگر 26 را در 7.33 ضرب کنیم، مقدار ساعت کاری کارگر در ماه طبق قانون مصوب وزات کار بدست می آید. در این مثال میزان ساعت کاری استاندارد یک کارگر 191 ساعت است. به همین دلیل هر چقدر که کارگر بیش از این مقدار کار کرده باشد، اضافه کاری محسوب می شود و کارفرما نیز مجبور است که مزایای اضافه کاری یعنی پرداخت حقوق بیشتر تا حداکثر 40 درصد را هنگام پرداخت حقوق کارگر در نظر بگیرد. برای مثال اگر کارگر 200 ساعت کار کرده باشد، می توان با کم کردن آن از 191 میزان اضافه کارگر را به دست آورد. با این کار 9 ساعت اضافه کاری باقی می ماند. به ازای این 9 ساعت باقی مانده باید 40 درصد بیشتر به حقوق اضافه کند. همچنین اگر کارگر بخشی از این ساعات اضافه را در جمعه کار کرده باشد، کارفرما مجبور خواهد بود علاوه بر 40 درصد اضافه کاری، 40 درصد دیگر نیز به عنوان جمعه کاری پرداخت کند. به همین دلیل است جمعه کاری در قانون کار به رسمیت شناخته شده و برای آن اضافه حقوق جداگانه ای در نظر گرفته شده است.

نتیجه گیری

جمعه بر اساس وزارت کار روز تعطیلی شناخته می شود و تمامی کارگران فارغ از شغلی که دارند می توانند در این روز به استراحت بپردازند. به همین دلیل هیچ کارفرمایی حق ندارد کارگر خود را در این روز مجبور به کار کند. مگر این که با کارگر درباره این موضوع به توافق برسد. همچنین بعد از توافق نیز کارفرما مجبور خواهد بود که در هنگام پرداختی حقوق ها تا 40 درصد حقوق بیشتری را برای کار در روز های جمعه در نظر بگیرد. همچنین بر اساس جمعه کاری در قانون کار، اگر کارگر روز تعطیلی دیگر در هفته نداشته باشد، این مقدار تا 80 درصد نیز افزایش پیدا می کند.