درمورد ساعت کاری قانون کار چه می دانید ؟

میزان حقوق و دستمزد کارگران در بیشتر مواقع بر اساس میزان ساعت کاری آن ها در هفته تعیین و معمولا به صورت ماهانه پرداخت می شود. در واقع، ساز و کار تعیین ساعت، نحوه پرداخت اضافه کار، میزان مرخصی و به طور کلی تمام مواردی که در زمینه پرداخت حقوق بین کارگر و کارفرما مطرح می شود، در قانون مصوبی که در تاریخ 1369/08/29 توسط مجمع مصلحت نظام وضع شده، مشخص شده است. برای این که بیشتر درمورد ساعت کاری قانون کار و نکات مربوط به آن بدانید، ادامه مقاله را مطالعه فرمایید.

ساعت کاری قانون کار چقدر است؟

ساعت کار در سال 1401 بر اساس قانون کار که در ماده 51 مشخص شده، 44 ساعت در هفته در نظر گرفته شده است. همچنین طبق ماده 63 قانون کار نیز برای کار کردن در روز هایی مانند جمعه و تعطیلات رسمی دیگر، حقوق و مزد تعریف شده است.

برای محاسبه ساعت کاری کارگران و تنظیم جدول ساعت کاری نیز کافی است که از دو فرمول ساده استفاده کنید. در صورتی که کارفرما حقوق کارگران را به صورت هفتگی پرداخت کند، برای محاسبه ساعت کاری هفتگی لازم است که از این فرمول استفاده کنید:

ساعت کار هفتگی قانون کار = تعداد روز های غیر تعطیل هفته * 7.33

همچنین برای محاسبه دستمزد کارگرانی که قرار است طبق ساعت کاری قانون کار و به صورت ماهانه پرداخت شود، لازم است که از این فرمول استفاده کنید:

ساعت کار ماهانه قانون کار = تعداد روز های غیر تعطیل در طول ماه* 7.33

استراحت در محل کار

دادن حق استراحت به کارگر نه تنها برای پیروی از قوانین ساعت کاری لازم است، بلکه با این کار شرکت می تواند بازدهی کارگران و کارکنان خود را افزایش دهد. در صورتی که کارگران نتوانند به اندازه کافی استراحت کنند، ممکن است که این مشکلات ایجاد شوند:

1. به خطر افتادن وضعیت سلامت جسمی و روانی
2. افزایش احتمال بروز اشتباهات و تصادفات در محل کار
3. آسیب به شهرت و ایجاد هزینه های مالی سنگین برای سازمان یا شرکت
4. به وجود آمدن مشکلات قانونی برای شرکت

حق استراحت به صورت روزانه، هفتگی و در طول سال تعریف می شود. در طول روز های کاری کارگران به زمانی حداقلی برای استراحت، در طول هفته به تعطیلی یک روزه و در طول یک سال به حق تعطیلات یا همان مرخصی سالانه نیاز دارند.

برای افرادی که در ادامه ذکر می شوند، حق استراحت بر اساس ساعت کاری قانون کار در نظر گرفته می شود:

1. کارمندان
2. کارگران
3. کارگران آژانس
4. کارآموزان
5. کارگران فصلی و موقتی
6. پزشکان در حال آموزش

استراحت در طول روز کاری

به طور کلی اگر کارگر بیشتر از 6 ساعت در طول روز کار کند، حداقل به 20 دقیقه استراحت نیاز خواهد داشت. البته قانون مشخصی برای میزان حق استراحت بیشتر از 6 ساعت مشخص نشده است. برای مثال کسی که تا 12 ساعت در طول روز کار می کند، حق ندارد که 40 دقیقه استراحت کند؛ اما می تواند درمورد این موضوع با کارفرمای خود به توافق برسد.

درمورد استراحت های اضافی با توجه به ساعت کاری قانون کار نیز همه چیز به کارفرما بستگی دارد. برای مثال، کارفرما می تواند یک ساعت برای ناهار یا استراحت های خیلی کوتاه برای افراد سیگاری در نظر بگیرد. همچنین کارفرما باید هر گونه نیاز به استراحت اضافی را برای سلامت کارگران بسته به نوع کاری که انجام می دهند، تعیین کند. برای نمونه، افرادی که کار های بسیار سنگین انجام می دهند قطعا به زمان بیشتری برای استراحت نیاز خواهند داشت.

همچنین طبق ساعت کاری قانون کار اگر فردی به دلیل ناتوانی درخواست استراحت اضافی دهد، کارفرما باید با آن توافق کند. هر گونه استراحت و وقفه های اضافی در کار نیز باید در قرار داد کاری ذکر شوند. درمورد پرداخت های اضافی این نکته بسیار حائز اهمیت است که هیچ گونه حق پرداخت حقوقی وجود ندارد؛ مگر این که:

1. در قرار داد ذکر شده باشد که حقوق استراحت های اضافی نیز پرداخت می شود.
2. کارفرما با کارمند توافق کرده است که این حقوق پرداخت می شود.

نکات مربوط به مرخصی و کار کوتاه مدت

اگر کارفرما برای تمامی کارمندان یا کارگران خود کار کافی درنظر نداشته باشد، می تواند از راهکار های زیر استفاده کند:

1. اخراج موقتی
2. کار کوتاه مدت ( کاهش ساعت کاری کارکنان )

عمل به این دو مورد می تواند از هزینه های اضافی جلوگیری کند. اما همیشه باید جزو آخرین انتخاب های کارفرمایان باشند؛ زیرا طبق مسئله ساعت کاری قانون کار، تنها میزان ساعاتی که کارگر در محل کار حضور دارد و مشغول به کار است، می تواند حقوق بگیرد و در صورت اخراج موقت یا کاهش ساعت کاری، از گرفتن حقوق محروم می شود. البته در قوانین جمهوری اسلامی این کاهش حقوق زمانی اتفاق می افتد که کارگر کمتر از 44 ساعت در طول هفته کار کرده باشد.

به طور کلی کارفرمایان می توانند به جای انجام دو مورد گفته شده، از راهکار های دیگری نیز استفاده کنند؛ البته در شرایطی که با کارگر یا کارمند به توافق رسیده باشند:

1. قرار دادن تعطیلات با حقوق برای کارگر
2. دور کاری
3. تغییر دادن برنامه کاری
4. مرخصی بدون حقوق

ساعات کاری به چه زمان هایی گفته می شود؟

به طور کلی زمانی که کارگر یا کارمند در اختیار کارفرما ست، یعنی کارفرما می تواند به او بگوید که چه کاری انجام دهند، جزو ساعت کاری محسوب می شود. همچنین این موارد نیز می توانند طبق ساعت کاری قانون کار جزو زمان کار به حساب بیایند:

1. زمانی که فرد در طول سفر کاری است؛ برای مثال مدت زمانی که فروشنده دوره گرد برای رسیدن به محل مورد نظر صرف می کند تا اجناس خود را بفروشد، ساعت کاری به شمار می رود.
2. مدت زمانی که فرد برای کار مورد نظر آموزش های لازم را می بیند.

همچنین برخی از موارد هستند که جزو ساعت کاری شمرده نمی شوند. این موارد عبارت اند از:

1. مدت زمانی که فرد برای رسیدن به محل کار خود صرف می کند. طبق ماده 51، ساعت کار به مدت زمانی گفته می شود که وقت کارگر یا کارمند کاملا در اختیار کارفرما قرار دارد؛ بنابراین مدت زمانی که فرد برای رسیدن به محل کار صرف می کند، جزو ساعت کاری قانون کار به حساب نمی آید.
2. وقت استراحت یا وقت ناهار که هیچ کاری انجام نمی شود. البته همان طور که گفته شد، کارگر یا کارمند پیش از استخدام می توانند درمورد پرداختی زمان های استراحت در قرارداد با یکدیگر توافق کنند.
3. سفر خارج از ساعت کاری. برای مثال مدت زمانی که کارمند برای رفتن به یک کنفرانس صرف می کند، جزو ساعت کاری محسوب نمی شود و پرداختی ندارد؛ مگر این که کارگر یا کارمند از قبل با هم توافق کرده باشند.
4. آموزش هایی که مربوط به کار نیستند.

نحوه پرداخت حقوق بر اساس ساعت کاری

در مجموع، برای پرداخت حقوق کارگران و کارمندان بر اساس ساعت کاری قانون کار سه حالت را می توان متصور شد:

1. برابر بودن میزان ساعت کاری با ساعت کاری قانون کار

در صورتی که کارگر یا کارمند دقیقا به همان میزان ساعت کاری مشخص شده قانون کار یعنی 44 ساعت در هفته کار کرده باشد، کارفرما موظف است که حقوق، مزایا و بیمه کارگر را بدون هیچ گونه کسر و یا اضافه ای، کامل پرداخت کند.

2. کمتر بودن میزان ساعت کاری از ساعت کاری قانون کار

در صورتی که کارگر از ساعت کاری قانون کار در طول هفته یا ماه کمتر کار کرده باشد، حقوق او طبق ماده 39 پرداخت می شود. طبق این قانون، حقوق، مزایا و بیمه این دسته از کارگران باید به صورت ساعتی و پاره وقت در نظر گرفته و به آن ها پرداخت شود.

3. بیشتر بودن میزان ساعت کاری از ساعت کاری قانون کار

در صورتی که کارکرد کارگر از میزان ساعت کاری قانون کار بیشتر باشد. پرداخت حقوق، بر اساس ماده 59 قانون کار اعمال می شود. برای به دست آوردن میزان اضافه کاری، کارفرما ابتدا باید میزان ساعتی که فرد کار کرده است را جمع کند و سپس از میزان ساعت قانونی کار کم کند. مقداری که از این تفریق باقی می ماند، میزان اضافه کاری کارگر را نشان می دهد.

میزان ساعت کاری روز های پنجشنبه

هیچ قانون مشخصی برای میزان ساعت کاری روز های پنجشنبه وضع نشده است؛ اما با توجه به ماده 51 قانون کار و تبصره آن می توان چنین گفت که در برخی از روز های هفته ساعت کار می تواند کمتر یا بیشتر از دیگر روز های آن باشد. این به شرطی است که جمع ساعت کاری در هفته از 44 ساعت بیشتر نشود. به همین دلیل، افرادی که از شنبه تا چهارشنبه سرکار می روند، روز پنجشنبه را تنها باید به میزانی کار کنند که جمع ساعت کاری آن ها به هفته ای 44 ساعت برسد. برای مثال، کسانی که در طول روز هشت ساعت کار می کنند، پنجشنبه باید تنها 4 ساعت کار کنند تا 44 ساعت آن ها پر شود.

نتیجه گیری

ساعت کاری قانون کار، میزان ساعتی را که کارگران و کارکنان باید کار کنند، مشخص می کند. این میزان تعیین شده، 44 ساعت در هفته است. در صورتی که کارگران بیش از این میزان کار کنند، اضاف کاری محسوب می شود که در این صورت حقوق کارگر باید بر اساس ماده 59 پرداخت شود. همچنین اگر کارگران کمتر از این میزان کار کرده باشند، حقوق آن ها را می توان به صورت ساعتی و پاره وقت پرداخت کرد. در این نوشته، این موارد را به طور مبسوط برایتان توضیح دادیم.